De stijgende zeespiegel brengt natuur-gebaseerde oplossingen steeds meer onder de aandacht. Een voorbeeld van zo’n natuur-gebaseerde oplossing is de aanleg van duinen voor de dijk. Deze beschermen ons tegen overstromingen, maar leveren ook andere ecosysteemdiensten zoals een aangename omgeving voor recreatie, verhoogde biodiversiteit, minder zandoverlast achter de duinen, etc.
Deze oplossingen vereisen zelf echter ook veel zand, terwijl de zandbronnen in de Noordzee aan snel tempo uitgeput raken. Zandwinning heeft bovendien ook een impact op het mariene ecosysteem. Het SUSANA project (Sustainable Use of SAnd in NAture-based solutions) zal een gekoppeld ecosysteemdienstenmodel ontwikkelen om de voor- en nadelen van een duin-voor-dijk af te wegen. Dit model ondersteunt de ontwikkeling van een lange termijnstrategie voor het duurzaam gebruik van zand in natuur-gebaseerde oplossingen. Het project richt zich op twee aspecten van duurzaamheid: (1) het (her)gebruik van zandig materiaal met lagere kwaliteit en (2) streven naar het beperken van de effecten van zandwinning.
De specifieke onderzoeksvragen zijn:
- In hoeverre kunnen ook alternatieve zandbronnen de nodige ecosysteemfuncties en -diensten leveren in een duin-voor-dijk?
- Wat is de impact van verschillende zandwinningsregimes op de ecosysteemfuncties en -diensten van het bodemecosysteem op de verschillende zandbanken, en op de verder gelegen waardevolle grindbedden?
Op basis van deze onderzoeksvragen zal een gekoppeld ecosysteemdienstenmodel ontwikkeld worden, waarmee we de voor- en de nadelen kunnen afwegen van respectievelijk de aanleg van een duin-voor-dijk, en de zandwinning die daarvoor nodig is.
Het veldwerk ging reeds van start. Deze video (KBIN/Vera Van Lancker) illustreert de werkzaamheden aan boord van de RV Simon Stevin (VLIZ) tijdens een campagne op zee begin maart 2023: het nemen van vibrocores waarbij sedimentstalen via een boring tot 2,5 m diepte uit de bodem werden onttrokken. Voor KBIN was het doel baggerstortvakken in kaart te brengen als een alternatief brongebied van zand. Bij het storten blijft vooral zandig materiaal op de locatie en wordt het fijne materiaal uitgewassen door stromingen. De onderzoekslocaties lagen vooral in de kustzone. De zandkwaliteit is hier echter aanzienlijk lager dan in de meer zeewaartse ontginningsgebieden, maar mogelijks wel voldoende voor de aanleg van op natuur-gebaseerde kustverdediging zoals duin-voor-dijk. ’s Nachts werden de zeebodem en de bovenste ondergrondlagen in kaart gebracht met behulp van akoestische meettechnieken.
Het project SUSANA is gestart in februari 2023, duurt 3 jaar en wordt financieel gesteund door VLAIO/De Blauwe Cluster.
Het projectteam bestaat uit de volgende partners: Universiteit Antwerpen (coördinator), Universiteit Gent, Katholieke Universiteit Leuven, ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek) en KBIN (Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen).