Op 9 december werd in het Instituut voor Natuurwetenschappen het tienjarig bestaan van het Belgische luik van het European Marine Biological Resource Centre in de kijker gezet. Het initiatief heeft de voorbije tien jaar de toegang tot hoogwaardige onderzoekinfrastructuur, expertise en internationale samenwerkingen aanzienlijk versterkt. De jubileumdag vormde het ideale moment om deze impact te vieren en om de koers voor de komende jaren scherp te stellen, met nadruk op samenwerking, duurzaamheid en wetenschappelijke vernieuwing.
De Belgische afdeling van het European Marine Biological Resource Centre (EMBRC-BE) blikte op dinsdag 9 december 2025 terug op tien jaar werking. EMBRC-BE maakt deel uit van het pan-Europese onderzoeksnetwerk EMBRC-ERIC (European Research Infrastructure Consortium), dat is gericht op het vergroten van onze kennis van de biodiversiteit en het functioneren van Europese kustzeeën. EMBRC-ERIC ondersteunt en stroomlijnt marien onderzoek in heel Europa door onderzoekers toegang te geven tot hoogwaardig uitgeruste laboratoria in mariene stations en onderzoeksinstellingen.
Het mariene milieu beslaat 71 % van de oppervlakte van onze planeet, en is van groot belang voor al het leven op aarde en een brede waaier aan menselijke activiteiten. Zeeën en oceanen produceren ongeveer de helft van alle zuurstof die we inademen. Ze slaan grote hoeveelheden CO2 op en bufferen zo de gevolgen van klimaatverandering. Tegelijk vormen ze een bron van voedsel, energie en werkgelegenheid voor miljoenen mensen wereldwijd.
‘‘Het mariene milieu wordt bovendien ook in toenemende mate gebruikt als locatie voor de productie van hernieuwbare energie of om aan aquacultuur te doen. Het is dan ook erg belangrijk om goed te begrijpen hoe het mariene ecosysteem werkt en hoe we duurzaam gebruik kunnen maken van mariene hulpbronnen”, verduidelijkt Jan Vanaverbeke van het Instituut voor Natuurwetenschappen en de Universiteit Gent, die was betrokken bij de opstart van EMBRC-BE.
Marien onderzoek blijft een uitdaging
Het mariene ecosysteem onderzoeken is echter geen eenvoudige opdracht. Toegang tot de zee is niet altijd vanzelfsprekend, en de gespecialiseerde instrumenten die nodig zijn, zijn vaak kostbaar en voor veel onderzoeksgroepen moeilijk beschikbaar. EMBRC België helpt deze drempels weg te nemen. Het consortium bundelt de krachten van Belgische mariene onderzoeksinstellingen en maakt hoogwaardige infrastructuur en expertise toegankelijk voor iedereen die onderzoek wil doen op of met mariene organismen.
“Op die manier wordt excellente wetenschap niet gehinderd door praktische beslommeringen, en wordt mogelijks baanbrekend onderzoek niet belemmerd door lokale beperkende omstandigheden” zegt Europees EMBRC directeur Nicolas Pade, die voor het tienjarig bestaan van de Belgische tak is afgezakt naar de viering in het Instituut voor Natuurwetenschappen.
EMBRC België zet koers uit voor de toekomst
Sinds 2025 staat Marleen De Troch (Universiteit Gent) als nieuwe directeur aan het roer van het Belgische knooppunt. De ambities voor de komende jaren zijn duidelijk: verder inzetten op samenwerking tussen onderzoeksgroepen, het ondersteunen van jonge onderzoekers, en het versterken van de brug tussen wetenschap, beleid en de blauwe economie.
Marleen De Troch: “Deze financiering maakt een wezenlijk verschil. We ondersteunen belangrijke Belgische innovatiedomeinen in de blauwe economie, ecologie en natuurbehoud, zoals de ontwikkeling van drijvende zonnepanelen, duurzame aquacultuur en herstel van oesterriffen. De wetenschappelijke dienstverlening van EMBRC-BE leidde in de voorbije tien jaren ook tot meer dan 300 wetenschappelijke publicaties.”
De steeds uitbreidende expertise en het daaruit volgende internationale aanzien van de Belgische mariene wetenschappelijke gemeenschap leidde er ook toe dat Belgische onderzoekers konden deelnemen aan 40 Europese onderzoeksprojecten. Op die manier stroomt heel wat financiering terug naar onze onderzoeksinstellingen.
“Ons doel blijft hetzelfde: drempels verlagen, samenwerking stimuleren en marien onderzoek in België versterken. We willen de volgende tien jaar bovendien nog meer inzetten op innovatie, kennisdeling en duurzaamheid,” besluit De Troch.
EMBRC-België is een samenwerking tussen verschillende onderzoeksgroepen van UGent, het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), UHasselt, KULeuven en het Instituut voor Natuurwetenschappen en wordt gefinancierd via Vlaamse en federale onderzoekfondsen. Binnen deze EMBRC-samenwerking versterkt het Instituut voor Natuurwetenschappen het consortium met zijn monitoringactiviteiten en gespecialiseerd onderzoek rond artificiële riffen.