Op 6 november 2018 lanceerde het kabinet Wetenschapsbeleid een wedstrijd om de naam van het nieuwe Belgische onderzoeksschip te bepalen. Na een eerste fase, waarin scholen namen konden suggereren, en een tweede fase, waarin iedereen kon kiezen uit zes resterende voorstellen, maakte de Minister voor Wetenschapsbeleid op 25 april 2019 de eindwinnaar bekend. Het publiek verkoos overtuigend om de historie van de Belgische mariene wetenschappen en onderzoeksschepen te eren, en het nieuwe schip ook onder de naam Belgica II de zeeën op te sturen!
Minister Sophie Wilmès: “Hoewel de naam Belgica II misschien minder originaliteit bevat dan de andere kanshebbers in deze wedstrijd, kent deze naam een ongeëvenaarde symboliek. Het nieuwe schip zal de Belgische kleuren blijven dragen en herinnert er tegelijkertijd aan dat ons land in staat is tot grote projecten, zoals dat ook het geval was bij het schip dat over de zeeën voer in opdracht van Adrien de Gerlache in de negentiende eeuw. Daar de wetenschappelijke doelstellingen binnen de huidige context enigszins zijn veranderd, lijdt het geen twijfel dat de Belgica II een belangrijke bijdrage zal leveren aan de wetenschappelijke wereld. Grote hedendaagse kwesties zoals de strijd tegen de opwarming van de aarde of de bescherming van het milieu vereisen de bijdrage van de wetenschap. Ik ben heel blij dat België dankzij dit nieuwe schip aan dat onderzoek kan deelnemen.”
Achtergrond
Na 35 jaar dienst, meer dan 1.000 wetenschappelijke expedities en meer dan 900.000 afgelegde kilometers op de teller (>22,5 keer rond de aarde), is het Belgisch oceanografisch onderzoeksschip RV Belgica (bouwjaar 1984; ‘RV’ staat voor Research Vessel) aan vervanging toe. Daarom nam de federale regering op 28 oktober 2016 de beslissing om een nieuw modern onderzoeksschip te laten bouwen. Het contract werd binnengehaald door de Spaanse scheepsbouwer Freire Shipyard en scheepsdesigner Rolls-Royce Marine AS, en ging op 8 juni 2018 van start (de kostprijs bedraagt circa 54 miljoen euro – btw inbegrepen). Sindsdien werden de gedetailleerde plannen van het schip uitgetekend, en werden schaalmodellen uitgetest. Op 27 maart 2019 vond de kiellegging plaats, het equivalent van de eerste steen bij een gebouw. Een heuglijk feit! Het nieuwe onderzoeksschip zal eind 2020 operationeel zijn, en zal de mariene onderzoeksgemeenschap verder kunnen ondersteunen voor de volgende 30 jaar.
Naamgeving
Een nieuw schip dient natuurlijk ook een naam te krijgen. Het kabinet Wetenschapsbeleid lanceerde daartoe op 6 november 2018 een wedstrijdprocedure. In een eerste fase – die liep tot 31 januari 2019 – werden klassen van het eerste tot en met vierde jaar van het secundair onderwijs van erkende Belgische scholen uitgenodigd om voorstellen in te dienen, waarbij geldige voorstellen dienden te bestaan uit een passende naam en een origineel filmpje waarin de naamkeuze enthousiast wordt toegelicht. De cijfers leren ons dat in België te weinig studenten kiezen voor een wetenschappelijke opleiding. Door hen te betrekken hopen we meer interesse op te wekken en aan een groter wetenschappelijk bewustzijn bij te dragen.
Na een eerste selectie door de projectpartners brak de tweede fase van de naamgevingswedstrijd aan, waarin beroep werd gedaan op het grote publiek. Van 27 februari tot en met 27 maart 2019 kon iedereen via een online module kiezen uit de zes resterende namen en aldus mee bepalen onder welke naam het nieuwe schip over onze zeeën en oceanen zal varen. Er kwam een overtuigende winnaar uit de bus: het voorstel Belgica II kon rekenen op 33,2 % van de stemmen! De opvolgers zijn Stella Maris (20,1 %), Impact (18,6 %), Oddysea (18,1 %), Belsora (5,2 %) en Lab Mare (4,8 %).
De naam Belgica II werd op 25 april 2019 aan boord van de huidige RV Belgica voorgesteld door Sophie Wilmès, de Minister bevoegd voor Wetenschaps-beleid, in aanwezigheid van de leerlingen van de winnende klas 1LA van het Athénée Maurice Destenay uit Luik. De leerlingen van deze klas mogen zich terecht ambassadeur van het nieuwe onderzoeksschip noemen, en konden de zeebenen testen op een dagtrip met het huidige onderzoeksschip RV Belgica. In het filmpje berichten zij onder de vorm van een nieuwsuitzending over hun keuze voor de naam Belgica II, waarbij ze duidelijk de Belgische kaart spelen, en onder meer verwijzen naar de Zuidpoolexpeditie van De Gerlache die in 1897-1899 plaatsvond en de eerste was om op de Zuidpool te overwinteren.
Een selectiejury bepaalde overigens ook welk filmpje het meest kon overtuigen, waarbij originaliteit voorop staat. Ook de klas die deze productie realiseerde – klas 4B van het Institut de la Providence de Champion uit Namen – zal eind mei een dagtrip met RV Belgica cadeau krijgen. Hun filmpje was geïnspireerd op de Belgische striphelden Kuifje en Professor Zonnebloem.
Toekomst van de nieuwe Belgica
In vergelijking met zijn voorganger zal de nieuwe RV Belgica groter zijn (circa 70 m lang t.o.v. 50 m) en meer ruimte bieden aan de wetenschappers (een verdubbeling aan laboratoriumruimte met een capaciteit om tot 28 wetenschappers aan boord te nemen). Het wordt uitgerust met de modernste wetenschappelijke apparatuur die onder meer toelaat om stalen te nemen tot op 5.000 m diep. Het nieuwe schip zal ook een stil schip zijn (belangrijk voor o.a. visserijonderzoek) met een lichte ijsversterking om tijdens de zomer onderzoek te kunnen doen aan de noordpoolcirkel. Hoewel de Noordzee het belangrijkste focusgebied van het nieuwe schip blijft, strekt het onderzoeksgebied zich verder uit ten opzichte van de huidige RV Belgica: noordwaarts tot boven de noordpoolcirkel, verder naar het zuiden inclusief de Middellandse Zee en Zwarte Zee en westwaarts naar de Atlantische Oceaan. Het schip zal over een autonomie van 30 dagen beschikken en jaarlijks tot circa 300 dagen op zee onderzoek uitvoeren.
De nieuwe Belgica zal de navolging van de nationale en internationale verplichtingen garanderen en de continuïteit in de ondersteuning van mariene wetenschappen verzekeren. Ook de internationale dimensie van wetenschap krijgt daarbij de nodige aandacht, en dit niet enkel voor de Belgische wetenschappers maar ook voor hun Europese collega’s. Net zoals de huidige RV Belgica in deze context reeds onderdeel van het Europese EUROFLEETS-netwerk vormde (waarin Europese wetenschappers scheepstijd op buitenlandse onderzoeksschepen kunnen verkrijgen), zal ook de nieuwe RV Belgica actief blijven binnen dit netwerk. Ook onder de paraplu van de European Marine Board werkt België mee aan een studie over de status van de Europese vloot van onderzoeksschepen, en bepaalt het de sleutelrol die deze schepen nu en in de toekomst spelen in het streven naar een beter begrip van de oceanen, de functies die deze voor ons kunnen vervullen, en de randvoorwaarden binnen dewelke menselijke activiteiten kunnen worden toegestaan. Een ‘European Marine Board Position Paper’ over deze thematiek zal in de herfst van 2019 worden gepubliceerd. Dankzij de nieuwe RV Belgica en de Europese omkadering blijft België mee op de voorgrond van de zeegerelateerde wetenschap en technologie, en helpt het verzekeren dat Europa een wereldleider kan blijven in zeewetenschap en exploratie.
Het project ‘NewRV’ kwam tot stand dankzij de samenwerking tussen het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN), het Ministerie van Defensie en het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO). De nieuwe Belgica zal eigendom zijn van de Belgische Staat, vertegenwoordigd door het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO). Het operationeel beheer zal worden voorzien door het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) in samenwerking met Defensie.
Meer informatie over het project ‘NewRV’ en de technische specificaties van het nieuwe schip kan worden geraadpleegd op www.belspo.be/NewRV, waar ook het bouwproces kan worden gevolgd.