De onderzoeksschepen Belgica en James Clark Ross, die respectievelijk door België en Groot-Brittannië aan Oekraïne zijn overgedragen, hebben op vrijdag 29 oktober 2021 nieuwe namen gekregen. Dat gebeurde tijdens een ceremonie in hun nieuwe Oekraïense thuishaven Odessa. De schepen bevaren voortaan de zee onder de namen ‘Borys Aleksandrov’ en ‘Noosphere’.
De hernoemingsceremonie werd gehouden in de zeehaven van Odessa, in aanwezigheid van president Volodymyr Zelenskyy. De ceremonie was gekaderd in een presidentieel werkbezoek aan de stad. Voor België werden de honneurs onder meer waargenomen door Mr. Patrick Roose, Directeur van de Operationele Directie Natuurlijk Milieu van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN).
Van haar eerste vaart in 1984 tot de laatste wetenschappelijke campagne in maart 2021 was het KBIN verantwoordelijk voor het budgettair beheer, de wetenschappelijke instrumentatie en de planning van de wetenschappelijke campagnes van de RV A962 Belgica. Het Federaal Wetenschapsbeleid was de trotse eigenaar van het schip, en de Belgische Marine voorzag in de bemanning, de operationele ondersteuning en een aanlegplaats in de thuishaven in Zeebrugge.
Na de overdracht aan de Oekraïense autoriteiten op 13 september 2021, een korte trainingsperiode van de nieuwe bemanning en een succesvolle transit naar Odessa (tijdens dewelke meteen een ingewikkeld wetenschappelijk programma werd uitgevoerd), vormt het schip vandaag – samen met haar voormalige Britse collega – de start van een nieuwe Oekraïense wetenschappelijke vloot. Het land kon voorheen niet over een dergelijke vloot beschikken. De overdracht aan Oekraïne werd mogelijk gemaakt door een gezamenlijk EU/UNDP-project, “European Union for Improving Environmental Monitoring of the Black Sea (EU4EMBLAS)”.
Borys Aleksandrov
Het was president Zelenskyy zelf die de nieuwe namen van de onderzoeksschepen bekend maakte. De Belgica werd hernoemd ter ere van de beroemde Oekraïense mariene bioloog Borys Aleksandrov, Doctor en Professor in de Biologische Wetenschappen en tevens voormalig directeur van het Instituut voor Mariene Biologie van de Nationale Academie van Wetenschappen. Twee jaar geleden, op 4 december 2019, kwam hij in Odessa op tragische wijze om het leven bij een verschrikkelijke brand in de Troitskaya-straat 25.
Na de hernoemingsceremonie vond een rondetafelgesprek plaats over de Belgisch-Oekraïense mariene samenwerking, blauwe economie, en de verdere ontwikkeling van mariene monitoring, op initiatief van het Ministerie van Milieubescherming en Natuurlijke Rijkdommen van Oekraïne.
Noosphere
De Britse ijsbreker James Clark Ross werd hernoemd tot ‘Noosphere’. Dit schip zal marien onderzoek nabij het Oekraïense zuidpoolstation Akademik Vernadsky weer voor Oekraïense wetenschappers mogelijk maken. President Zelenskyy trad tijdens de ceremonie rechtstreeks in contact met wetenschappers die momenteel in dit poolstation werken.
De noo-sfeer wordt verondersteld een nieuw, hoger stadium in de evolutie van de biosfeer te zijn, dat samenhangt met de ontwikkeling van de maatschappij, die een diepgaande invloed heeft op de natuurlijke processen. Wat er ook van moge zijn, de ontwikkeling van de noosphere-doctrine wordt vooral in verband gebracht met de naam van Vladimir Vernadsky, de eerste voorzitter van de Oekraïense Academie van Wetenschappen.