EDEN2000-onderzoek: België voorloper in Europa
Windparken op zee zijn belangrijk voor onze energiebevoorrading. De huidige windturbines in de Belgische Noordzee voorzien energie voor 2 miljoen Belgische huishoudens. Met de Prinses Elisabeth Zone wordt dit aandeel vergroot en zullen alle Belgische gezinnen van groene energie uit de Noordzee kunnen genieten. In het Marien Ruimtelijk Plan 2020-2026 werden er immers drie extra zones aangeduid voor hernieuwbare energie. Twee daarvan liggen in of tegen een Natura 2000-gebied, waarbinnen de aanwezige biodiversiteit extra moet worden beschermd. Het is cruciaal om, ook bij de ontwikkeling van windparken in deze zones die bescherming te behouden en zelfs te versterken waar mogelijk. Het EDEN2000-project wil via 25 afzonderlijke studies die lopende zijn een antwoord bieden op de vraag onder welke voorwaarden we dit kunnen realiseren. Deze studies zullen opgenomen worden in een tender die volgend jaar in de markt wordt gezet. Vice-eersteminister en minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne bracht op 22 maart 2022 een bezoek aan de landbouwfaculteit van de UGent waar één van deze studies wordt uitgevoerd. Dat labo-onderzoek richt zich op de effecten van elektromagnetische velden op de ontwikkeling van zeedieren.
Windparken op zee zijn belangrijk voor onze energiebevoorrading. De huidige windturbines in het Belgisch deel van de Noordzee voorzien groene energie voor 2 miljoen Belgische huishoudens. Daarmee is ons land momenteel nummer zes in de wereld qua offshore windcapacitieit. Met de nieuwe Prinses Elisabeth Zone vergroten we dit aandeel en zullen alle Belgische gezinnen van groene Noordzee-energie kunnen genieten.
Het Belgisch deel van de Noordzee bestaat nu al uit 37% natuurgebied en ons land zal nu ook het eerste Europese land zijn dat windparken bouwt in natuurgebied, meer bepaald in het Natura 2000-gebied ‘Vlaamse Banken’. Dat is een gebied waarbinnen de aanwezige biodiversiteit extra moet worden beschermd. Met name de ondiepe zandbanken en grinden vormen toevluchtsoorden voor bedreigde soorten zoals de dodemansduim (Alcyonium digitatum) en de geweispons (Haliclona oculata). België wil er nauwgezet op toezien dat deze natuurgebieden geen hinder ondervinden van de bouw van de windturbines en de bescherming te behouden en zelfs te versterken waar mogelijk.
EDEN2000: een onderzoek met verschillende luiken
Voor de bouw van deze windparken is niet alleen een milieuvergunning nodig, maar ook een bijkomende Natura 2000-toelating. Die gaat na of een project op zee al dan niet betekenisvolle effecten zal hebben op de te beschermen soorten en habitats.
Het Belgisch deel van de Noordzee wordt reeds lang van nabij bestudeerd. Via het Winmon.be project, wordt de toestand van het marien milieu in de eerste offshore parken opgevolgd, waardoor reeds heel wat kennis vergaard werd. Toch bestaan nog heel wat hiaten in deze wetenschappelijke kennis over de invloed van windparken op de natuur in de Noordzee. Deze hiaten betreffen zowel kennis om negatieve invloeden te vermijden als positieve invloeden te versterken.
Het EDEN2000-project (Exploring options for a nature-proof Development of offshore wind farms inside a Natura 2000 area) moet daarom via 25 afzonderlijke studies die in 2019 opgestart werden en eind dit jaar worden afgerond, een antwoord bieden op de vraag onder welke voorwaarden we de windparken in natuurgebied kunnen realiseren.
Het gaat onder meer om het in kaart brengen van de grindbedden, de impact op de habitat, de invloed van windturbines op zeevogels en de impact van gebruikte technieken en materialen op de aanwezige biodiversiteit.
Op 22 maart 2022 bracht vice-eersteminister en minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne een bezoek aan de landbouwfaculteit van de UGent waar onderzoekers verbonden aan het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) en UGent één van de studies van het EDEN2000-project uitvoeren. Het labo-onderzoek spitst zich toe op de effecten van elektromagnetische velden op de ontwikkeling van zeedieren zoals de hondshaai (Scyliorhinus canicula), zeekat (Sepia officinalis), Europese kreeft (Homarus gammarus) en gewone pijlinktvis (Loligo vulgaris). Deze soorten worden verwacht zich opnieuw succesvol in de grindbedden voort te planten eenmaal het windpark is ontwikkeld en bodemverstorende visserij dus wegvalt.
Kennis over de gevoeligheid van deze soorten voor elektromagnetische velden, gecombineerd met detailkennis over de ligging van de waardevolle grindbedden, zal worden gebruikt om een ecologisch verantwoorde positionering van kabels in het windpark te bepalen.
Op 18 maart besliste de federale regering de omslag naar hernieuwbare energie met bijkomende investeringen in offshore-windenergie te versnellen. Minister Van Quickenborne zet zijn schouders onder dat engagement en wijst erop dat het eindrapport van de natuurstudies begin 2023 klaar zal zijn.
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Noordzee: “De ontwikkeling van de Prinses Elisabeth Zone is belangrijk voor de energiebevoorrading van ons land. Wat de Belgische offshore zo bijzonder maakt, is dat wij het eerste land zullen zijn om windturbines te bouwen in natuurgebied. Dit kunnen we doen omdat we al heel veel wetenschappelijke expertise hebben opgebouwd omtrent de omgevingsimpact van windparken. We zullen dan ook zeer nauwkeurig en strikt de randvoorwaarden kunnen bepalen in de tenderprocedure. Hiervoor worden niet minder dan 25 natuurstudies uitgevoerd.”
Steven Degraer, marien ecoloog Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen: “Het inzetten van een gedegen wetenschappelijke kennis van het marien milieu en hoe dit milieu door menselijke activiteiten op zee wordt beïnvloed vormt de garantie voor een ecologisch verantwoorde blauwe groei. Deze kennis laat niet alleen toe om heel gericht negatieve effecten te vermijden, maar ook om positieve effecten te versterken.”
Meer informatie
EDEN2000 is een samenwerking tussen vice-eersteminister en minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne, de Dienst Marien Milieu van de FOD Volksgezondheid, het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen – OD Natuur, 4Sea (een koepel van ngo’s) en het Belgian Offshore Platform. De resultaten van dit wetenschappelijk onderzoek zullen worden opgenomen in de aanbestedingsvoorwaarden voor de bouw van windturbines.
